February 14 nin takyh kya hynh laephei pynpi patae nynh Sungsakupaw’ae Nin (Valentine’s Day) lante mang hae zah; chochin (sweet), haetapaw te lahsung’ae pyaku te poi a raeku hae nin nynh thua. Tuh e Valentine’s Day (Sungsakupaw’ae Nin) tuh paw kyate mah oun tho? A konglan phungpaw sah a um tou?
Valentine’s Day tuh A.D 270 kum loukaw te nynh oun tho cite abang phungpaw pyapaw’ae/zeipaw’ae nynh ho hae. Valentine’s Day masaty oun thonaw kong te oun raenaw’ae kong tuh lanmawlya rhawhoipaw’ae konglan kyate oun thopaw nynh thua cite phungpaw a um.
Tuh e rhawhoipaw’ae min (name) tuh Valentine thua hae zah, Saint Valentine (Rhawhoipaw Valentine) cite kho hae paw nynh thua. Tuh e St. Valentine’ae a chih kou hae te ngaechuinaw lan cite poi a raepyapaw hae nyn thua.
Tuh e rhawhoipaw’ae min (name) tuh Valentine thua hae zah, Saint Valentine (Rhawhoipaw Valentine) cite kho hae paw nynh thua. Tuh e St. Valentine’ae a chih kou hae te ngaechuinaw lan cite poi a raepyapaw hae nyn thua.
St. Valentine cite min um hae paw lungku kyaze hung St. Valentine keiccu mah Valentine’s Day hynh oun rae hae cipaw tuh hoi te nyng kho um khyh. St. Valentine’ae mih konglan tuh lanmaw Kriccaaw te Rom mingphuin ziazae (tradition) phungpaw’ae kyama a vah umpaw nynh thua. Catholic Buu (The Catholic Church) kyate Saint Valentine ccungccaw lu thung konglan a nyng hae paw tuh a um.
Emperor Claudius II nynh Rom rang a uk lyaze rhawtuk myarya soh zah, rhawkaw patae mue kho nawlan a zuaku lyaccya nin nynh thua. Rom ccungccaw’ae tuh mih zui’ae, mih innbyng’ae keiccuze rhawkaw lang teesah kho vae khyh hae zah, Emperor Claudius II nynh zu dyleinaw kawbya kha ka tho lan thua ze rhawkaw patae ka teesah kho cih hae cite a zyngku. Tuh e kawbya (law) tuh sungsakupaw’ae halan hoi khyh/ hme khyh (unjustice) cite Valentine cihkupaw nynh tua zah, sungsakupaw’ae halan zu dynaw (marriage) poi kha pou a raepya hae. Tuh te a raepyapaw konglan kha thongpa phe thae hae tuh, Claudius II nynh vah theih oh cite kaw pya hae zah Valentine tuh phe chia hae. Tuh te chianaw kaw pya nin hae tuh February 14 nin, A.D 270 kum loukaw nynh thua cih cite tua hae.
Abang phungpaw umpaw tuh lanmaw lya Rom rang kya vawsaw riathae te thaungccapaw Kriccaaw’ae pou (free) khonaw lanpaw kha a vah zuaku keiccuze, a vah chia hae paw Valentine cihkupaw mah a um. Tuh e thaungccapaw’ae kyama Valentine cihkupaw konglan phungpaw bua vah um. Tuh e thaungccapaw Valentine tuh thaung ccaw nin lungkhu kya a vah viatu nung, thaung-inn ngawpaw (jailer) a ccanung te hoiccaw lan vah tang hae zah a vah sungsaku hae. Tuh e paw mah a chih maw ze thaung-inn ngawpaw a ccanung kalan ccaw vah kysyapaw a vah um. Tuh e ccaw kya she (sign) vah thokupaw tuh “From your Valentine” (nang Valentine Kyate) cite a vah pyasya.
E Valentine cihkupaw’ae nynh mih ryalawnaw keiccuze, a chih kou hae te Saint Valenine (Rhawhoipaw Valentine) cite a kopaw hae nynh thua. Tuh e Saint Valentine’ae tuh mih thonaw te mih konglan (puinaw, umnaw khua, rang) ccaerarih lan nyng kho um khyh. Catholic Syntaw Ccingpaw Ccauk (Catholic Encyclopedia) kyaze Saint Valentine lu thung konglan um zah, ablyn mawte chihbia ciate, dingnaw te rhawhoipaw’ae nynh thua; lu kheih tuh Rom rang e rangpiboipaw (priest) nynh thua, lu ning naw tuh Interamna (atu Terni, Italy) kya-e Bishop thua zah, lu thung naw-e te Africa rang kya-ze Rom peenaw kya umpaw chihbia cia te rhawhoipaw Valentine nynh thua.
E Saint Valentine (Rhawhoipaw Valentine’ae) halan nynh syntaw nawlan, ngaechui nawlan cite Saint Valentine’s Day cite poi lan a raepya hae paw thua. A.D 500 loukaw te Pope Gelasius nynh February 14 nin takyh hynh Valentine’s Day a thua cih cite a thaesah hae. A.D 1300 loukaw te lu kheih te lu kheih ccaw kykunaw te sungsakunaw nin lan oun mang vae hae. A.D 1700 te 1800 loukaw oun thua tuh lu kheih te lu kheih lahsung pyaku te sungsakunawpaw card pyaku/ kyku te ziazae (tradition) lante oun mang vae hae.
Atu vae tuh Valentine’s Day hynh ccungccaw patae nynh mah mih lungry myarya oun thua zah haetapaw, love chocalate te lahsung phingccing pyaku te oun mang vae hae.
*Ccaw na ria oh paw na blyn, phungpaw (history) thaenaw, nyngnaw te houhouh lah kaethung vae oh!*
Facebook Comments